تغییرات ریخت شناسی حوضه سیروان در دوره کواترنر(از روستای دله مرز تا خاستگاه سد دار یان )

چکیده: یکی از موضوعات مهم در مطالعه کواترنری حوضه ها، بررسی رسوبات تجمع یافته در پای کوهها و دره ها است .با شناسایی ویژگیهای مکانی و محیطی این رسوبات می توان به تغییرات زمین ریخت شناسی حوضه ها پی برد . اهدف مورد نظر در این تحقیق، بررسی تغییرات ریخت شناسی حوضه سیروان دردوره کواترنرو اهدافی هم مشتمل بر مطالعه تکوین و تحول مورفولوژیک حوضه سیروان در دوره کواترنر ، شناسایی فرایندهای مورفولوژیک فعال کنونی در حوضه سیروان و شناسایی عوامل اصلی دخیل در زایش لندفورمها در دوره کواترنراست. در این تحقیق، مطالعه پادگانه هابرای بررسی تغییرات سطح اساس رودخانه وبررسی فرسایش انحلالی در برونزدهای سنگی حوضه و حرکات دامنه ایی مدنظراست .برای این منظور از روش تجزیه وتحلیل داده ها ،که از طریق آزمایشگاهی به دست آمده اند ، استفاده شده است.در این روش ابتدا نهشته های شناسایی شده و برروی نقشه توپوگرافی و زمین شناسی زمین مرجع شده ابعاد و موقعیت رسوبات درمحیط نرم افزارجی آی اس تعیین شد. ابعاد و موقعیت این رسوبات در نقشه توپوگرافی با زمینه زمین شناسی آورده شد. منشا و سرچشمه هر رسوب با توجه به گرانولومتری ،ابعاد وویژگیهای آن شناسایی و تعیین گردید.بعد به شناسایی اشکال ریخت شناسی کنونی حوضه وبررسی شواهد موجود اقدام شد ، پادگانه های آبرفتی حاشیه رودخانه شناسایی و ارتفاع آنها بامتر اندازه گیری شد و با بررسی ارتفاع پادگانه ها ، ویژگیهای رسوب شناسی وتهیه نیمرخ عرضی از پادگانه ها به سوالات تحقیق پاسخ داده شد.در ادامه با شناسایی سایر اشکال ژئومورفولوژی نقشه ریخت شناسی حوضه تهیه شد و به کمک نقشه ریخت شناسی و ویژگیهای رسوب شناسی مراحل تحولی حوضه استخراج گردید . بعد در محیط نرم افزاز جی آی اس ، براساس نقشه زمین ریخت شناسی مساحت تحت پوشش هر یک از لندفرم ها محاسبه شده و براساس این مساحت استدلال شد که کدام فرآیند ها و لندفرم هادر منطقه تسلط دارد . نتایج به دست آمده نشان دادکه منشا رسوبات کواترنری در حوضه مورد مطالعه به صورت تک منشایی(یونی مدال) که توسط رودخانه اصلی و شاخه های فرعی آن حمل شده و در مسیر رودخانه رسوبگذاری شده است. نتایج حاصل از مطالعه فرسایش انحلالی در حوضه سیروان،نشان دادکه در حوضه به استثنای پولیه سایر مراحل کارستی از انواع لاپیه ها ،حفره ها و... قابل مشاهده می باشد. از میان 4375/188کیلومتر مربع مساحت کل حوضه234/ 112 کیلومتر مربع از آن،که بیش از 60 درصد حوضه را شامل می شود تحت پوشش اشکال کارستی قرار دارد . از میان مساحت کل حوضه مورد مطالعه ،تنها 0694/23کیلومتر مربع حدود 25 درصد آن تحت پوشش حرکات دامنه ایی است. شواهدی مانند سیرک های یخچالی و سولی فلیکسیون نشان می دهد که در دوره های سرد پلیستوسن سراسر منطقه تحت سلطه فرسایش یخچالی و مجاور یخچالی بوده است. عواملی که تاثیر بسزایی در به وجود آمدن اشکال در این حوضه گذاشته می توان به عوامل مورفوکلیماتیک (عوامل خارجی)و عوامل مورفوتکتونیک(عوامل داخلی )اشاره نمود . فرایندهای فعال کنونی، فرایند فرسایش انحلالی به واسطه ساختار آهکی حوضه و شرایط مناسب اقلیمی، فرایند هوازدگی مکانیکی به واسطه تغییرات شرایط اقلیمی و ارتفاع، فرایند رودخانه ایی و آب های جاری(فرسایش خندقی).